Το Ολοκαύτωμα ήταν πάντοτε ένα θέμα που με ενδιέφερε πολύ. Εψαχνα πληροφορίες, βιβλία επιζώντων, εικόνες. Η πρώτη , συγκλονιστική αφήγηση, ήταν όταν πρωτοείδα το φιλμ του Αλαίν Ρεναί "Νύχτα και ομίχλη", το 1963 στην Κινηματογραφική Λέσχη Θεσσαλονίκης, του Παύλου Ζάννα. Ηταν οι πρώτες συγκλονιστικές εικόνες που έβλεπα. Υπήρχαν στην προβολή επιζώντες Εβραίοι, των οποίων οι χαμηλοί τόνοι μου έκαναν εντύπωση. Τότε στον περίγυρο δεν υπήρχαν πληροφορίες, ούτε είχαν αρχίσει να εκδίδονται βιβλία για το τεράστιο αυτό θέμα. Εννοείται πως άκρα του τάφου σιωπή επικρατούσε και για την εξολόθρευση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Μια φίλη Εβραιοπούλα που είχα, ελάχιστα μιλούσε γι αυτό. Θυμάμαι ότι είχαμε δει μαζί το "Χιροσίμα αγάπη μου", μια ελεγεία στις μνήμες του πυρηνικού ολέθρου και ενώ θα μπορούσε να συσχετίσει, δεν το επιχείρησε.
Πάντοτε όμως έμενε αναπάντητο το μεγάλο ερώτημα. Πως δηλ. ο γερμανικός λαός επέτρεψε να γίνουν όλα αυτά, γιατί δεν αντέδρασε (ούτε καν οι διάφορες πολιτικές ομάδες), ακόμη και λίγους μήνες μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία.
Σ αυτό το μεγάλο (δικό μου) ερώτημα απαντά , με πειστικό τρόπο, ένα βιβλίο που βρίσκεται εδώ και λίγο καιρό στα χέρια μου.
Είναι το "Ζωή και Θάνατος στο Τρίτο Ράϊχ" του Πήτερ Φρίτσε. (Εκδόσεις Θύραθεν-Harvard University Press). Ο Φρίτσε γεννημένος το 1959 είναι καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Ιλλινόϊς.
Εξηγεί, μέσα από αφηγήσεις απλών Γερμανών πολιτών που διατηρούσαν ημερολόγια (τα ελάχιστα που βρέθηκαν, οι Γερμανοί δεν ήθελαν να αφήσουν στοιχεία μνήμης για το έγκλημα που διεπράχθη με την ανοχή τους ή και την στήριξη τους). Το βιβλίο διατρέχει την γερμανική κοινωνία, ακόμη και τους πρώτους μήνες της χιτλερικής διακυβέρνησης (από τον Ιανουάριο του 1933) και εξηγεί πως οι πολίτες ανακάλυψαν την κρυφή γοητεία του ναζισμού, που μετέτρεψε αρχικά την ατομική καθημερινότητα τους σε συλλογική-και κάτω από έλεγχο-διαδικασία, που έβαλε το μάτι και αυτί του γείτονα σε κάθε σπίτι. Πως απάντησε στις συναισθηματικές τους ανάγκες, μετά την ήττα του 1918 και τις παλινωδίες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. πως πρώην κομμουνιστές και σοσιαλιστές ενσωματώθηκαν γρήγορα και πολλοί απ αυτούς (όχι όλοι φυσικά, εξάλλου ήταν οι πρώτοι πολιτικοί κρατούμενοι) μετατράπηκαν σε φανατικούς ναζί.
Πως-κυρίως-αδιαφόρησαν (στην καλύτερη περίπτωση) ή και ενίσχυσαν την διαδικασία που ξεκίνησε το καθεστώς με τους φυλετικούς νόμους πρώτα, αλλά και με την βία αργότερα, που μετά το 1941 εξελίχθηκε σε αυτό που ξέρουμε ως "τελική λύση", την εξολόθρευση δηλ. 6.000.000 Εβραίων με αυτόν τον απίστευτο για τα δεδομένα του 20ου αιώνα τρόπο, τον θάλαμο αερίων. Προηγήθηκαν βέβαια τα 2,2 περίπου εκατομμύρια των Εβραίων της ΕΣΣΔ , που δολοφονήθηκαν από ειδικές ομάδες SS, αλλά και από την ίδια την Βέρμαχτ,η οποία δεν ήταν άμοιρη ευθυνών, όπως επιχειρήθηκε αργότερα να αναδειχθεί από διάφορους.
Η φρίκη αυτή, που ανάγκασε τον Πρίμο Λέβι να πει ότι "δεν μπορεί να υπάρχει θεός μετά το Άουσβιτς", ήταν για κάποιες δεκαετίες μέσα στην σιωπή. Και οι ίδιοι οι επιζώντες ήθελαν να ξεχάσουν. Σήμερα-παρά τις πανάθλιες "αναθεωρητικές" προσπάθειες-και την νεοναζιστική εκδοχή της μη ύπαρξης του, το Ολοκαύτωμα είναι ιστορικά απλωμένο μπροστά μας και οφείλουμε να το προσεγγίσουμε, όχι μόνο γιατί δεν πρέπει να επαναληφθεί (αυτό ίσως ως ευχή ακούγεται φριχτό), αλλά για την "κατανόηση"του φαινομένου του ναζισμού, του τρόπου που αυτός επέλεξε να παρασύρει-και το πέτυχε-τον γερμανικό λαό στις επιδιώξεις του και να βγάλουμε όχι μόνο ιστορικά , αλλά και πολιτικά συμπεράσματα.
Η βαρβαρότητα πρέπει να αποδειχθεί ότι δεν είναι συνυφασμένη με το ανθρώπινοι είδος, παρ όλο που και σήμερα συνεχίζονται οι πόλεμοι και δεν καταφέραμε ακόμη, ως είδος, να περάσουμε στο επίπεδο της συνεννόησης και της αλληλοκατανόησης.
Οι ολοκληρωτισμοί άφησαν τα μεγάλα μαύρα αποτυπώματα τους στην ανθρώπινη ιστορία. Δεν πρέπει να τους θεωρήσουμε σε καμιά περίπτωση ως την "λύση". Το ξέρουμε καλά και εδώ στην Ελλάδα.
Σ.Σαρακενίδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου